How to Care for Your Mouth During
Active Chemotherapy
مراقبت دهان در شیمی‌درمانی
در این مقاله نکات و موارد لازم مراقبت‌های دهان در شیمی‌درمانی را برای شما فراهم آورده‌ایم. همانطور که می‌دانید در مراحل شیمی‌درمانی ممکن است برخی از ساده‌ترین امور روزمره با مشکل مواجه شود. بنابراین در اینجا سعی داریم با ارائه برخی راه‌حل‌های ساده بخشی از ناراحتی‌های مربوط به بخش دهان و دندان در حین شیمی‌درمانی را تسهیل کنیم. همچنین این مطلب می‌تواند به عنوان یک مرجع به شما حین شیمی‌درمانی فعال کمک کند.
در ابتدای مقاله به صورت مختصر به تعریف شیمی‌درمانی فعال می‌پردازیم و سپس 3 مورد از اصلی‌ترین مراقبت‌های دهان در شیمی‌درمانی یعنی انتخاب رژیم‌های غذایی صحیح، مراقبت‌های دندانپزشکی و مراقبت‌های دهانی را به صورت کاربردی و موردی عنوان می‌کنیم.
شیمی‌درمانی فعال چیست؟
شیمی‌درمانی فعال یک برنامه شیمی درمانی است که برای شخص شما طراحی شده و ممکن است چندین ماه به طول بیانجامد. همچنین ممکن است بین درمان در دوره‌های مختلف فاصله استراحت داشته باشید. حتی اگر شما هر روز برای انجام درمان مراجعه نمی‌کنید، اثر و عملکرد شیمی‌درمانی در بدن شما ادامه دارد. این نکته حائز اهمیت است که دستور‌العمل‌هایی را که توسط تیم انکولوژیست دندانپزشکی شما طی سفر درمان‌تان به شما ارائه می‌شود را حتما دنبال کنید.
در ادامه موارد مهمی که می‌تواند به مراقبت دهان در شیمی‌درمانی کمک بسزایی کند را با هم مرور می‌کنیم. نکاتی که در این جا عنوان می‌شوند بسیار ساده هستند اما در عین حال تاثیرات بسیاری در مراقبت‌های دندانپزشکی و مراقبت دهان در شیمی‌درمانی دارند. بنابراین مهم است که رعایت آن‌ها را امری جدی تلقی کنید.
1. اولین مراقبت دهان در شیمی‌درمانی: توجه به نکات خوردن و آشامیدن
از آنجایی که خوردن و آشامیدن اولین موردی است که در مراقبت دهان با آن مواجه می‌شوید، انتخاب صحیح رژیم‌های غذایی اصلی‌ترین مراقبت دهان در شیمی‌درمانی محسوب می‌شود. در نتیجه لازم است موارد زیر را رعایت کنید:
• مایعات و غذاهای پرکالری و با پروتئین بالا مانند پنیر، شیر، گوشت، تخم‌مرغ، لوبیا، ماست یونانی، پودینگ و بستنی انتخاب کنید.
• غذاهای نرم، مخلوط و میکس‌شده انتخاب کنید. خصوصا اگر در دهان و حلق احساس درد دارید و در جویدن و بلع دچار مشکل می‌شوید.
• غذاهایی مثل سوپ میکس‌شده کرمی فرم، خورش، آبگوشت، پاستا، املت، تخم‌مرغ، پوره سیب‌زمینی مناسب‌تر هستند.
• به غذا سس، آبگوشت، روغن وکره اضافه کنید تا مرطوب شود.
• از غذاهای اسیدی و مایعات اسیدی مثل گوجه فرنگی، پرتقال و آب گریپ‌فروت بپرهیزید.
• از غذاهای خشک، سفت و سخت مثل نان تست، آجیل، چیپس، میوه‌های خام و سبزیجات خام بپرهیزید.
• زمانی که غذاخوردن مشکل است وعده‌های غذایی کوچک اما زیاد و متعدد داشته باشید و در طول روز از میان‌وعده‌ها استفاده کنید
• از مکمل‌های غذایی یا اسموتی و میلک‌شیک استفاده کنید.
• سعی کنید روزانه 8 فنجان نوشیدنی غیرکربنی مایع بنوشید. ( نوشیدنی‌ها بدون الکل و بدون کافئین باشد)
• بطور مکرر از تیکه‌های کوچک غذا و جرعه‌های کوچک مایعات برای حفظ بلع و کارکرد بلع استفاده کنید.
• تغییرات حس چشایی شما طبیعی است. برای بهبود مزه غذاها در مورد راهکارها پرس‌و‌جو کنید.
• در نهایت اگر در خوردن غذا و حفظ وزن خود مثل سابق مشکل دارید فورا به تیم مراقبت سلامت خود اطلاع دهید.
2. دومین مراقبت دهان در شیمی‌درمانی: مراقبت‌های دندانپزشکی
این امکان وجود دارد در هر مرحله‌ای از درمان متوجه شوید که بلع دشوارتر شده است و این به دلیل عوارض درمان است. حتی ممکن است متوجه شوید که مزه و بوی غذا تغییر کرده است. اگر موقع بلع حس می‌کنید که دهان و حلق شما در آتش است به تیم مراقبت سلامت خود اطلاع دهید. تیم انکولوژی دندانپزشکی شما در مراقبت از دهان طی شیمی‌درمانی کمکتان می‌کنند.
در ادامه نکاتی را به عنوان مراقبت های دندانپزشکی که باید در طول مراقبت دهان در شیمی درمانی رعایت کنید بررسی می‌کنیم. توجه داشته باشید که حتی اگر دهان شما زخم است شما بازهم باید اعمال مربوط به مراقبت از دهان و دندان را ادامه دهید و می‌توانید به دندانپزشک (متخصص بیماریهای دهان) یا انکولوژیست خود اطلاع دهید تا یک محلول بی‌حس کننده برای شما تجویز کنند.
• شما ممکن است احساس خشکی دهان کنید، پس یک بطری آب همیشه همراه خود داشته باشید و مزه‌مزه کنید.
• اگر توانایی دارید حداقل روزی یکبار دندان‌های خود را نخ دندان بکشید.
• با رعایت نکات زیر حداقل 2 بار در روز مسواک بزنید:
1. از مسواک با موهای نرم (Soft) استفاده کنید.
2. یک خمیردندان دارای فلوراید انتخاب کنید تا از پوسیدگی دندانی جلوگیری کند.
3. خیلی آرام و ملایم بعد از غذا و قبل از خواب مسواک بزنید.
• برای تمیز کردن دهان، یک گاز استریل کوچک یا گوش پاک‌کن بردارید و آن را در محلول دهانشویه‌ای که به شما توصیه‌شده خیس کنید سپس لثه و دهان را با آن تمیز کنید.
• اگر نمی‌توانید خمیردندان را تحمل کنید، جایگزین آن در موارد اضطراری از دهانشویه ساختنی زیر استفاده کنید. طرز تهیه دهانشویه جایگزین خمیردندان در موارد اضطراری:
1. یک قاشق چایخوری (معادل 5 سی‌سی) نمک
2. یک قاشق چایخوری (معادل 5 سی‌سی) جوش‌‌شیرین
3. چهار فنجان ( معادل 1 لیتر) آب
موارد فوق را با هم مخلوط کنید و در یک بطری درب‌دار بریزید. محلول را در دمای محیط نگه دارید.
توجه داشته باشید که باید محلول را فقط برای مصرف یک روز تهیه کنید و هر روز آن را به صورت تازه درست کنید.
قبل از هربار مصرف بطری را خوب تکان دهید.
به عنوان دهانشویه یک قاشق غذاخوری (معادل 15 سی سی) از آن را غرغره نموده و بیرون بریزید.
در هر بار غرغره 2 تا 3 بار این کار را تکرار کنید و هر 2 ساعت یکبار در طول روز دهانشویه و غرغره انجام دهید.
بعد از مسواک زدن، بعد از نخ دندان کشیدن و بعد از خوردن غذا دهانشویه کنید و بیرون بریزید.
در زمان‌هایی که بیدار هستید هر 2 ساعت یکبار دهانشویه کنید.
اگر ترشحات بزاقی موکوسی غلیظ دارید به دفعات بیشتر و فواصل کمتر از دهانشویه فوق استفاده کنید.
3. سومین و ساده‌ترین مراقبت دهان در شیمی‌درمانی: مرطوب‌سازی محیط دهان
• راه‌های هوایی بینی را بوسیله یک دستگاه بخور و رطوبت ساز در طول شب مرطوب نگه دارید. برای مرطوب سازی دهان از محلول دهانشویه لوبریکنت‌های بر پایه آب، استفاده کنید. بخاطر داشته باشید که از محصولات ژلی مشتقات نفت ومحصولات گلیسرین بپرهیزید.
• مراقبت از لب‌ها
از لوبریکنت‌های محلول در آب، دارای بیس مومی یا روغنی بطور مداوم روی لب‌ها استفاده کنید.
• مراقبت از دنچر (دندان مصنوعی)
4. تا جایی که امکان دارد دنچر ( دندان مصنوعی) خود را بیرون از دهان نگه دارید.
5. قبل از مسواک زدن دنچر، پلاک‌ها و پروتزها را از دهان خارج کنید.
6. دنچر( دندان مصنوعی) خود را بعد از غذا و قبل از خواب مسواک بزنید.
7. دنچر را در محلول تمییزکننده دندان مصنوعی برای حداقل 8 ساعت بخیسانید.
8. اگر تحت درمان ضد قارچ هستید، دنچر را در محلول ضدقارچ بگذارید.
صرفا جهت آگاهی:
• اگر مراقبت‌های دندانپزشکی شما از قبل برنامه‌ریزی شده است، حتما به دندانپزشک خود اطلاع دهید که شما تحت درمان فعال سرطان هستید.
• دندانپزشک شما باید با دپارتمان انکولوژی دندانپزشکی شما قبل از انجام پروسه‌های دندانپزشکی، تماس بگیرد و مشورت کند.
• اگر هر یک از موارد زیر رخ داد فورا با تیم مراقبت سلامت خود تماس بگیرید:
1. زخم‌های دهانی شما گسترش پیدا می‌کند و زیاد می‌شود.
2. هنگام بلع احساس درد می‌کنید.
3. احساس می کنید دهان‌تان دچار تورم شده است.
4. شما به قدری احساس درد می‌کنید که خوردن و آشامیدن شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
5. اگر دچار تب 38.3 درجه سانتی گراد یا 100.9 درجه فارنهایت و بالاتر در هر زمانی شدید و یا اینکه برای حداقل 1 ساعت تب 38 درجه سانتی‌گراد یا 100.4 درجه فارنهایت و بالاتر داشتید، به بخش اورژانس نزدیک محل زندگی خود مراجعه کنید وتحت مراقبت پزشکی باشید.
در این مقاله نکات ساده اما مهم و تاثیر‌گذاری را در مورد مراقبت دهان در شیمی‌درمانی به صورت موردی بازگو کردیم. با ترجمه مقالات بروز سعی در ارائه جدیدترین راهکارهای پزشکی در بحث درمان و مراقبت‌های دندانی و دهانی هستیم. ضمن آرزوی سلامتی برای شما و عزیزانتان امید است راهکارهای این مطلب شرایط بهتری را در حین درمان برای شما فراهم کند.
Copyright 2019 by International Society of Oral Oncology.
Created October2014. Last updated April2019.
Designed by: Over the Atlantic.com, Sudbury (Canada)